کنترل کیفیت در ایزو 9001
کنترل کیفیت در ایزو 9001 نقش مهمی در دستیابی به افزایش رضایتمندی مشتری و برآورده سازی الزامات آنها در سیستم‌های مدیریتی ایفا می‌نماید. در ادامه فعالیت‌های اصلی کنترل کیفیت در ISO 9001 بر اساس بندهای استاندارد ISO 9001:2015 تشریح شده است.
مهم‌ترین فعالیت‌های کنترل کیفیت در ایزو 9001 شامل :
- تدوین طرح کیفیت
- کنترل کیفیت محصول شامل: کنترل محصول خریداری‌شده، کنترل محصولات نیمه ساخته و محصول نهایی و محصول و خدمات در زمان ارائه خدمات پس از فروش
- کنترل محصول نامنطبق
- شناسایی و ردیابی محصول
- تحلیل و ارزیابی
برخی سازمان‌ها فعالیت‌های مرتبط با ” کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری ” بر عهده مسئول کنترل کیفیت بوده و در برخی از سازمان‌ها این موضوع بر عهده واحد نگهداری و تعمیرات بوده و در سازمان‌های بزرگ مسئول کالیبراسیون، این مسئولیت را بر عهده دارد.
درسازمان‌های تولیدی مسئول کنترل کیفیت مأموریت اجرای موضوعات فوق را داشته و در سازمان‌های خدماتی این موضوعات با در وظایف شخص یا افرادی با عنوان کنترل و نظارت تعریف می‌شود.
شرایط احراز شغل کنترل کیفیت برای سازمان‌هایی که محصولات آنها دارای الزامات قانونی باشد ممکن توسط مرجع ذیصلاح یا قانون‌گذار تعریف‌شده و لازم‌الاجرا باشد.
درصورتی‌که الزامات قانونی و مقرراتی توسط سازمان‌های ذیصلاح(مثال سازمان استاندارد ملی ایران، انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی و …) برای محصولات و خدمات سازمان وجود داشته باشد الزامات و مقررات باید در فرآیند کنترل کیفیت سازمان مدنظر قرار گیرد.
بندهای مرتبط با کنترل کیفیت در ISO 9001
- محیط اجرای فرآیندها بند 7-1-4
- منابع پایش و اندازه‌گیری بند 7-1-5
- طرح‌ریزی و کنترل عملیات بند 1-8
- طراحی و توسعه بند 8-3
- کنترل فرآیندها و خدمات برون‌سازمانی بند 8-4
- کنترل تولید و ارائه خدمات بند 8-5-1
- شناسایی و ردیابی بند 8-5-3
- ترخیص محصولات و خدمات بند 8-6
- کنترل خروجی‌های نامنطبق بند 8-7
- تحلیل و ارزیابی بند 9-1-3
- عدم انطباق و اقدام اصلاحی بند 10-2
محیط اجرای فرآیند در ایزو 9001
فراهم آوری شرایط محیط کار مناسب برای دستیابی به انطباق با الزامات محصول یا خدمات در این بند استاندارد موردتوجه قرار می‌گیرد بنابراین این موضوع متناسب با محصولات و خدمات هر سازمان مشخص می‌شود چند نمونه مثال در حوزه کنترل کیفیت
در یک سازمان تولیدی غذایی ،کنترل کیفیت می‌تواند به‌طور مستمر بر شرایط محیطی سالن تولید و انبار ازنظر دما، نور و رطوبت کنترل و نظارت نماید.
منابع پایش و اندازه‌گیری
موضوعات زیر در خصوص ابزارها و تجهیزات اندازه‌گیری دربند 7-1-5 استاندارد ایزو 9001 مدنظر قرار می‌گیرد :
- تعیین و فراهم نمودن ابزارها و تجهیزات اندازه‌گیری موردنیاز
- کالیبراسیون و تصدیق تجهیزات اندازه‌گیری
- قابلیت ردیابی ابزارها و تجهیزات اندازه‌گیری
- شناسایی وضعیت تجهیزات اندازه‌گیری
- محافظت از تجهیزات اندازه‌گیری
طرح‌ریزی و کنترل عملیات
مهم‌ترین اقدام کنترل کیفیت در ایزو 9001 ،تدوین طرح کیفیت محصول و خدمات است .
طراحی و توسعه محصولات و خدمات
طراحی و توسعه محصول به‌صورت تیمی توسط متخصصین سازمان صورت می‌گیرد و مسئولین کنترل کیفیت به‌عنوان عضو مهمی از تیم طراحی و توسعه در فرآیند طراحی و توسعه محصولات و خدمات مشارکت می‌نماید
مهم‌ترین اقدامات کنترل کیفیت در این فرآیند شامل موارد زیر است
- تدوین طرح کیفیت
- تدوین اطلاعات خرید محصول
- صحه‌گذاری طراحی محصول و خدمات نظیر انجام آزمایش‌ها بر روی محصول یا ارسال نمونه به آزمایشگاه معتبر جهت آزمون و ….
ترخیص محصولات و خدمات
در این بند استاندارد فعالیت‌های بازرسی و کنترل بر محصول و خدمات مطابق طرح کیفیت توسط کنترل کیفیت / واحد نظارت اجرا می‌شود به‌صورت خلاصه کنترل کیفیت در این بند استاندارد اقدامات زیر را اجرا می‌نماید:
1- کنترل کیفیت حین فرآیند تولید و ارائه خدمات
کنترل‌ها و بازرسی‌های تعریف‌شده در طرح کیفیت توسط مسئولین کنترل کیفیت اجرا می‌شود نظیر
- بازرسی ساعتی فرآیند
- بازرسی محموله یا بچ تولیدی
- کنترل تنظیمات دستگاه و اجازه شروع به کار
2-کنترل کیفیت محصول نهایی
محصول یا خدمات نهایی قبل از تحویل به مشتری توسط مسئولین کنترل کیفیت یا نظارت از طرق زیر ترخیص می‌شوند نظیر :
- بازرسی محصول قبل از ارسال به انبار
- بازرسی محموله بسته‌بندی‌شده مشتری در زمان ارسال به مشتری
- انجام آزمایش بر روی نمونه محصول در آزمایشگاه معتبر
در صورت شناسایی محصول نامنطبق مطابق بند کنترل محصول نامنطبق تعیین تکلیف صورت می‌گیرد.
کنترل تولید و ارائه خدمات
مطابق با طرح کیفیت، کنترل‌ها و نظارت‌های لازم بر فرآیندهای تولید توسط کنترل کیفیت صورت می‌گیرددر این بند استاندارد کنترل‌های اپراتوری و کنترل بر فرآیند ویژه (فرآیندهایی که خروجی آن ها رانمی‌توان پایش واندازه‌گیری نمود) تأکید شده است
کنترل محصول نامنطبق
مهم‌ترین اقدامات کنترل کیفیت درزمینه کنترل محصول نامنطبق شامل:
- شناسایی عدم انطباق‌های محصول و خدمات
- تعیین تکلیف محصول نامنطبق
- پیگیری انجام اقدام جهت اصلاح محصول نامنطبق یا رفع آن
اختیار توقف خط تولید بر اساس نظرات مدیرعامل می‌تواند به مدیر کنترل کیفیت تفویض شود یا در صورت وجود الزامات قانونی و مقرراتی محصول باید به مدیر کنترل کیفیت تفویض شود
شناسایی و ردیابی محصول
کنترل کیفیت در ایزو 9001 ، بر فرآیند شناسایی و ردیابی در ایزو 9001 نظارت نموده و اقدامات زیر را انجام می‌دهد.
مهم‌ترین اقدامات کنترل کیفیت در ایزو 9001 برای شناسایی و ردیابی شامل :
شناسایی محصولات
محل قرارگیری محصولات در انبار با برچسب یا پلاک از طریق کد یا نام یا هر دو شناسایی می‌شود و مشخصات محصول بر روی محصولات نهایی از طرق مختلف نیز شناسایی می‌شود
شناسایی وضعیت محصول با الزامات پایش و اندازه‌گیری
وضعیت شناسایی محصولات ازلحاظ الزامات پایش و اندازه‌گیری با روش‌های مختلفی متناسب با محصولات و خدمات سازمان تعیین می‌شود به‌عنوان‌مثال
- در خطوط تولید پیوسته با نصب چراغ بر روی خط تولید وضعیت سالم بودن یا نامنطبق بودن آن مشخص می‌شود چراغ سبز مشخص‌کننده سالم بودن محصول
- به‌کارگیری پالت‌های رنگی ، محصولات تائید شده در پالت سبزرنگ و محصولات مردود شده در پالت قرمزرنگ
- نصب کارت یا پلاک‌های رنگی ، محصول تائید شده با پلاک سبز ، محصول مردود شده با پلاک قرمز ، محصول اجازه ارفاقی با پلاک زرد مشخص‌شده است .
ردیابی محصول
ردیابی محصول چنانچه الزام باشد می‌تواند از طریق شماره Lot یا محموله یا تاریخ تولید یا هر شماره دیگری بر روی محصول درج می‌شود اجرا شود
کنترل فرآیندها و خدمات برون‌سازمانی
کنترل کیفیت بر فرآیندها و فعالیت‌های برون‌سپاری شده کنترل و نظارت می‌نماید
مهم‌ترین اقدامات در این خصوص :
1-همکاری در تدوین اطلاعات خرید محصولات و خدمات
2-کنترل محصول ورودی نظیر:
- اعزام نماینده به محل تأمین‌کننده جهت کنترل و نظارت بر محصول قبل از ارسال محموله
- کنترل محصول ورودی در زمان ورود به کارخانه
- ارسال نمونه به آزمایشگاه معتبر جهت اطمینان از انطباق خدمات برون‌سپاری شده با مشخصات تعریف‌شده
- و …
3-همکاری در ارزیابی اولیه ، انتخاب و ارزیابی عملکرد تأمین‌کنندگان
تأمین‌کننده در مرحله انتخاب ، ارزیابی اولیه و ارزیابی مجدد توسط مسئولین مرتبط بر اساس معیارهای ارزیابی تعیین‌شده ، ارزیابی می‌شوند.
تحلیل و ارزیابی
داده‌ها و اطلاعات موردنیاز جهت تحلیل و ارزیابی پایش و اندازه‌گیری‌ها مشخص‌شده و در زمان‌های تعیین‌شده مسئولین اقدام به تحلیل و ارزیابی می‌نمایند.
عدم انطباق و اقدام اصلاحی
به‌منظور جلوگیری از تکرار عدم انطباق‌ها، علل بروز عدم انطباق‌ها بر اساس روش اجرایی اقدام اصلاحی سازمان شناسایی‌شده و اقدام اصلاحی اجرا می‌شود .
- نمونه اقدام اصلاحی
- نمونه اقدام پیشگیرانه
این مطلب توسط پیام خرازیان تهیه‌شده است
انتشار مطلب با ذکر نام پیام خرازیان و آدرس سایت www.kharazian.ir بلامانع است
پیام خرازیان 
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.