طرح کیفیت ایزو 9001

طرح کیفیت ، نحوه تکوین مراحل تحقق محصول بر اساس الزامات مشخص‌شده را تشریح می‌کند در استاندارد ایزو 9001 به این مدرک اشاره‌شده و سازمان‌ها‌ی تولیدی مراحل تحقق محصول را در قالب طرح کیفیت مستند می‌نمایند.

در این مطلب طرح کیفیت در ایزو 9001 برای سازمان‌های تولیدی با توجه به تجارب پیام خرازیان بیان‌شده است.

در صنایع خودروسازی بر اساس الزامات IATF 16949 نظامنامه طرحریزی پیشاپیش کیفیت محصول به طرح کیفیت ارجاع داده می‌شود و مدارک SQA همان طرح کیفیت محصول در ایران برای این صنایع است.

طرح کیفیت

مستندی که در آن فرآیندهای سیستم مدیریت کیفیت و منابع لازم برای یک محصول، پروژه یا قرارداد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند «طرح کیفیت» نامیده می‌شود.

• مدارک طرح کیفیت ایزو 9001 با همکاری تیم چند تخصصی در درون سازمان تدوین می‌شود در این تیم کارکنان بخش کیفیت و فنی مهندسی حداقل حضور دارند.
• درصورتی‌که محصول سازمان از اجزاء مختلفی تشکیل‌شده باشد یا پیچیدگی داشته باشد تدوین مدارک طرح کیفیت ایزو 9001 مدت زمان زیادی را نیاز خواهد داشت.

مدارک طرح کیفیت ایزو 9001 می‌تواند شامل:

تعیین الزامات مرتبط با محصول

• الزاماتی که از طرف مشتری تعیین‌شده (مثلاً نقشه‌ها یا فرمولاسیون) الزامات قانونی (الزامات اداره استاندارد) و سایر الزامات مشخص‌شده می‌تواند بخشی از طرح کیفیت باشد و به‌عنوان ورودی جهت تدوین مدارک طرح کیفیت مدنظر قرار گیرد.

تعیین ویژگی‌های خاص

• ویژگی‌های خاص در طول فرآیند طرحریزی کیفیت محصول، مشخص شده و کنترل‌های مناسب برای آنها تعیین شود. این ویژگی‌های خاص می‌توانند بر کارکرد ایمن محصول و مطابقت با مقررات قانونی تأثیر گذارد.

تعیین فرآیندهای تولید محصول

• فرآیندهای مورد نیاز جهت تحقق محصول باید تشریح شود این می‌تواند در قالب دستورالعمل تولید باشد یا از نمودار فرآیند عملیات OPC برای تشریح فرآیند عملیات تولید استفاده نمود.
• روش‌های راه‌اندازی تجهیزات و ماشین‌آلات نیز می‌تواند در قالب دستورالعمل تنطیمات دستگاه Setup تدوین شود و جزئی از طرح کیفیت ایزو 9001 باشد.

شناسایی و تأمین تجهیزات موردنیاز

• ماشین‌آلات، تجهیزات و ابزارآلات موردنیاز جهت فرآوری محصول باید شناسایی و تعیین شود. شامل ابزار اندازه‌گیری، قالب‌ها، دستگاه‌ها و …
• شناسایی مهارت‌های موردنیاز جهت تحقق محصول باکیفیت
• برای انجام فرآیندها، طراحی تجهیزات جدید و ایفای نقش‌های جدید، لازم است هر نوع مهارت جدید موردنیاز را شناسایی کنیم مهارت هایی که موفقیت محصول منوط به آن می‌باشد شناسایی شود.

تهیه لیست اجزا محصول BOM

• مواد اولیه مورد استفاده در محصول عموما در قالب سندی با نام لیست BOM مشخص می‌گردد.

طرح کنترل

• منظور از طرح کنترل حصول اطمینان از این است که تمامی خروجی‌های فرآیند از طریق نظارت فرآیند و روش‌های کنترل، در سطوحی از کنترل قرار خواهند داشت تا بدین ترتیب ویژگی‌های محصول و فرآیند تحت کنترل باشند.
• طرح کنترل مرکز توجه، فرآیندهای تولید است سه نوع طرح کنترل شامل طرح کنترل نمونه اولیه، پیش‌تولید و تولید انبوه وجود دارد
• طرح‌های کنترل باید به صورت دوره‌ای موردبازنگری قرار گیرد.مثلاً ممکن است با توجه بهبود در فرآیندهای تولید و کاهش عدم انطباق‌ها، روش نمونه‌برداری پذیرش در یک مشخص کنترلی از 100% به بازرسی ساعتی تغییر یابد.
• برنامه کنترل در استاندارد QS 9000 یا استاندارد ISO/TS 16949 الزم است اما از آنجاکه این فرم به ما در مستندسازی کنترل‌های محصول و فرآیند کمک می‌نماید توصیه می‌شود از فرم طرح کنترل یا برنامه کنترل استفاده شود.
• سازمان‌ها می‌توانند بجای به‌کارگیری برنامه کنترل، روش‌های بازرسی را در قالب دستورالعمل بازرسی تشریح نمایند.

تحلیل حالات خرابی بالقوه فرآیند و آثار آن FMEA

• در استاندارد ایزو 9001 الزامی جهت انجام FMEA نمی‌باشد ولی سازمان‌ها می‌توانند در صورت تمایل از این تکنیک جهت پیش‌گیری از عیوب  محصول و فرآیند استفاده نمایند.
• در صنایع خودروسازی به‌کارگیری FMEA در فرآیند تولید الزام خودروساز می‌باشد.

طرح بسته‌بندی محصول

روش بسته‌بندی یا جابجایی محصولات در قالب طرح بسته‌بندی تدوین می‌شود در طرح بسته‌بندی می‌توان به موضوعات زیر اشاره نمود:

• ابعاد بسته‌بندی، جنس بسته‌بندی
• وزن بسته‌بندی
• مشخصات مندرج بر روی بسته‌بندی مثلاً علائم حداکثر 5 طبقه، دوره از نور خورشید نگهداری شود، در دمای 25تا 20 درجه سانتیگراد نگهداری شود
• نحوه برچسب‌گذاری جهت ردیابی محصول
• نکاتی در خصوص چیدمان محصول
• نکاتی در خصوص شرایط نگهداری محصول مثلاً در دمای حداکثر 20 درجه نگهداری شود.
• روش حمل محصول
• و…

طرح کیفیت زمانی موردنیاز است که کاری که قصد انجام آن را دارید مستلزم طرحریزی تفضیلی باشد، طرح‌های کیفیت باید بر اساس ماهیت و نوع فعالیت‌های سازمان ایجاد و بکار گرفته شوند.

این مطلب توسط مهندس پیام خرازیان تهیه شده است.
انتشار مطلب با ذکر نام پیام خرازیان و آدرس سایت ww.kharazian.ir بلامانع است.