پیاده‌ سازی نمودار کنترلی X Bar R

پیاده‌ سازی نمودار کنترلی X Bar R در مشخصه‌های کنترلی کمی بکار گرفته شده و کاربردهای زیادی دارد در ادامه برخی از کاربردها و نحوه اجرای آن تشریح شده است.

نمودار کنترلی X Bar R

کاربرد نمودار کنترلی X-R

• بررسی ثبات سیستم اندازه‌گیری
• کنترل مشخصه‌های کنترلی محصول کلیدی در عملیات تولیدی
• کنترل عملکرد ارائه خدمات

انتخاب فرآیند

عوامل زیر در انتخاب فرآیند مناسب برای اجرای SPC مد نظر قرار می‌گیرد:

• • مشکلات کیفی محصول یا برگشتی بالای خدمات پس از فروش؛
  • نمره اولویت ریسک بالا (RPN) در فرم FMEA ؛
  • زیاد بودن هزینه‌های بازرسی، دوباره‌کاری و ضایعات؛
  • مشخصه‌ کنترلی مربوط به نوسانات فرآیند یا علت اصلی مشکل باشد.

آماده‌سازی قبل از اجرا

1-شناسایی و حذف تغییرات فرآیند

می‌توان نمودار علت و معلول را برای شناسایی علل اکتسابی فرآیند بکار گرفت.

2-تجزیه و تحلیل سیستم اندازه‌گیری

سیستم اندازه‌گیری بر اساس MSA بررسی گردد.

3-تدوین نمودار کنترل مبنا

• نمودار کنترلی مبنا در شرایطی که فرآیند تحت کنترل است تهیه گردد بدین منظور :

1- نمونه گیری

بدین منظور تعداد زیرگروه‌ها، زمان نمونه‌گیری در شرایط نرمال بودن فرآیند تعیین می‌گردد

• • تعداد زیر گروه 25 تا 30 زیر گروه
  • زمان‌نمونه‌گیری به صورت تصادفی
  • هر زیرگروه ( هر 5 تایی) به صورت پشت سر هم از فرآیند
  • جمع‌آوری نمونه‌های داده‌ها پس از پایدار شدن فرآیند در فرم جمع‌آوری اطلاعات نمودار مبنا درج می‌گردد.
    در صورتی که در فرآیند تغییراتی صورت گیرد شرح تغییرات در ستون مربوطه در فرم به منظور استفاده در تحلیل آتی ثبت می‌گردد.

2-محاسبه حدود اولیه و رسم نمودار

• • با بکارگیری نرم‌افزار Minitab حدود کنترل محاسبه و نقاط داخل نمودار کنترل مشخص می‌گردد.

3- بررسی وضعیت نقاط روی نمودار کنترل

• • در صورتی که نقاطی روی نمودار کنترل شرایط خارج از کنترل را نداشته باشد به عنوان نمودار مبنا در نظر گرفته می‌شود.
  • در صوتی که نقاطی شرایط خارج از کنترل داشته باشد پس از بررسی علل آن ، اطلاعات آن گروه از فرم جمع‌آوری اطلاعات حذف می‌شود.
  • در صورتی که تعداد نقاط خارج از کنترل بیشتر از 5 نقطه باشد یعنی مرحله ” آماده‌سازی قبل از اجرا” به خوبی انجام نشده است.

با حذف نقاط خارج از کنترل از نمونه‌های جمع‌آوری شده، سرانجام نمودار مبنا باید حداقل شامل حداقل 20 تا 25 نمونه باشد.

4-اقدام اصلاحی

دو شرط ضروری برای قابل قبول بودن نمودار کنترلی مبنا شامل:

1. 1. بزرگتر بودن مقدار توانایی فرآیند در نمودارهای کمی از حداقل انتظار مشتری یعنی مقادیر CP و CPK
   2. مقایسه دو مقدار Cp و Cpk

• • Cp نشان می‌دهد که فرآیند مورد نظ به طور بالقوه توانایی تولید بین حدود مشخصات فنی را دارد یا خیر و هیچ اطلاعاتی در این مورد که آیا فرآیند در حال حاضر با تمام این توانایی بالقوه خود کار می‌کتند یا خیر در اختیار ما نمی‌گذارد.
  • Cpk نشان می‌دهد که فرآیند خواست مشتری را برآورده می‌کند یا خیر ، توانایی تولید در حدود مشخصات فنی را مشخص می‌نماید.

در صورتی که Cpk با Cp بیش از 25 درصد اختلاف داشته باشد و مقدار Cp نیز بزرگتر از حداقل مورد انتظار مشتری باشد بهتر است ابتدا میانگین فرآیند بر مرکز حدود نقشه منطبق گردد.
در صورتی توانایی فرآیند کمتر از حداقل مورد انتظار مشتری باشد و انجام اقدام اصلاحی مورد نیاز برای توانمند نمودن فرآیند امکان نداشت از نمودار کنترل با شرط تحت کنترل بودن به جای نمودار مبنا استفاده می ‌شود.

4- اجرای نمودار X-R

نمودار کنترلی برای شناسایی حالات خارج از کنترل فرآیند بکار گرفته می‌شود  بدین منظور می‌توان به موارد زیر توجه نمود:

نمونه‌ها در هر زیرگروه 5 نمونه پشت سهم باشد

تغییرات در فاصله بین دو نمونه‌برداری در فرم نمودار کنترلی X-R ثبت شود به منظور سهولت در شناسایی تغییرات از کدهای تغییرات استفاده گردد نظیر:

• تغییر اپراتور
• تغییر مواد
• تغییر شیفت
• تعمیرات
• تغییرات ابزار
• تغییرات روش‌ها
• تغییرات ماشین
• تنظیم ابزار
• استراحت
• سایر

نحوه برخورد با حالت‌های خارج از کنترل در فرمت تهیه شده بدین منظور ثبت گردد این فرم می‌تواند ستون‌های شماره نقطه خارج از کنترل، علت بروز مشکل، شرح اقدام اصلاحی، شماره اقدام اصلاحی، مسئول، مهلت و تاریخ انجام باشد.

این مطلب توسط مهندس پیام خرازیان جمع‌آوری شده است.
انتشار مطلب با نام نویسنده و آدرس سایت www.kharazian.ir بلامانع است.