شاخص های مالی تعالی سازمانی

شاخص‌ های مالی تعالی سازمانی در مدل‌های تعالی سازمانی به منظور ارزیابی عملکرد کسب‌وکار مورد استفاده قرار می‌گیرد

سازمان‌هایی که به تازگی سفر تعالی را شروع نموده‌اند از این شاخص‌ها اطلاعی ندارند که در ادامه لیستی از انواع شاخص‌های مالی گردآوری شده است.

شاخص‌ های مالی تعالی سازمانی

این شاخص‌ها به سازمان‌ها کمک می‌نمایند تا بتوانند در حوزه نتایج در مدل‌های سرآمدی، تصویری بهتری از کسب‌و‌کار خود را مشخص نمایند. نسبت‌های مالی در چهار گروه طبقه‌بندی می‌شوند

1- نسبت‌های نقدینگی Liquidity Ratios

به نسبتی اطلاق می شود که توانائی واحد تجاری را در واریز بدهی های کوتاه مدت نشان می دهد. مهمترین آن‌ها نسبت‌های آنی و جاری است.
نسبت‌های نقدینگی دارایی جاری یا اقلام تشکیل دهنده آن با بدهی جاری به‌دست می‌آید و بیشتر این نسبت‌ها به صورت عدد و یا درصد نشان داده می‌شود اهم این نسبت‌ها عبارتند از:

• نسبت جاری Current Ratio
  هرگاه جمع دارایی جارجی را بر جمع بدهی جاری تقسیم کنیم نسبتی که بدست می‌آید را نسبت جاری می‌نامند.
  نسبت جاری = بدهی جاری / دارایی جاری
  در گذشته رقم مناسب این نسبت را 2 بیان می‌کردند اما امروزه این نسبت بدون توجه به طرز ترکیب اقلام مختلف دارایی جاری و بدون مقایسه با سال‌های گذشته یا واحدهای مشابه بی‌معنی است.
• نسبت آنی Quick/Acid Test Ratio
  نسبت جاری به دلیل اینکه همه اقلام دارایی جاری را از لحاظ نقدینگی یکسان و مشابه در نظر می‌گیرد دارای نقصی بزرگ است.
  بدین منظور اقلام دارایی جاری را باید به دو دسته تقسیم بندی نمود:
  • اقلام نقد و یا اقلامی که در حکم نقد بوده و یا بدون کوششی در راه فروش، نقدا وصل خواهد شد. این تعریف موجودی‌های نقدی اعم از صندوق و بانک و همچنین حساب و اسناد دریافتنی را در بر می‌گیرد به جمع این اقلام دارایی سیال یا دارایی‌های انی اطلاق می‌شود.
  • اقلامی از دارایی جاری که باید از طریق فروش به پول نقد یا مطالبات تبدیل شوند کلیه موجودی‌های جنسی اعم از مواد و کالا در این طبقه قرار می‌گیرند.

نسبت آنی به شرح زیر محاسبه می‌شود:
نسبت آنی = بدهی جاری / دارایی آنی
این نسبت به خوبی نشان می‌دهد که آن قسمت از دارایی جاری که از لحاظ ارزش ثبات بیشتری دارد و احتمال کاهش در آن کمتر است تا چه میزانی می‌تواند پشتوانه طلبکاران کوتاه مدت قرار گیرد.
عدد یک یا 100 برای این نسبت مطلبو تشخیص داده می‌شود و معنی ان این است که در مقابل هر یک ریال بدهی جاری یک ریال دارایی جاری آن هم به‌صورت نقد و یا حساب قابل وصول و تبدیل به نقد در مدتی کوتاه وجود دارد.

• فرجعه تدافعی Defensive Interval
  این نسبت موارد زیر را نشان می‌دهد:
  • وجه نقد مورد نیاز منعکس نشده در حساب‌ها و صورتحساب‌های بدهی
  • موجودی نقدی با آنچه در کوتاه مدت انتظار می‌رود وصل شود جمعا تکافوی چند روز هزینه شرکت خواهد بود.

فرجعه تدافعی=برآورد هزینه‌های نقدی روزانه عملیات / (حساب و اسناد دریافتنی+سرمایه‌گذاری کوتاه مدت+ موجودی نقدی)
هزینه‌های روزانه، هزینه‌های استهلاک منظور نمی‌شود

نسبت گردش نقدی

نسبت گردش نقدی = بدی‌های جاری / گردش نقدی حاصل از عملیات
حد مناسب برای این نسبت 4/0 است.

• شاخص نقدینگی

به منظور رفع مشکل مربوط به همجنس و یکسان نبودن صورت و مخرج کسر در نسبت‌های نقدینگی نسبت شاخص نقدینگی طراحی شده است
( مانده موجودی نقدی+ مانده بدهکاران+ مانده موجودی کالا)/(مانده موجودی نقدی*فاصله تا نقد شدن+ مانده بدهکاران* فاصله تا نقد شدن + مانده موجودی کالا* فاصله تا نقد شدن)
نسبت گردش نقدینگی = موجودی نقدی/ فروش

بالا بودن این نسبت نشان دهنده کمبود نقدینگی است و اگر شرکت ذخیره دیگری نداشته باشد با بحران کمبود نقدینگی روبرو می‌شود و پایین بودن ان نشان‌دهنده این است که در حساب‌های نقدی مبالغ پول اضافه بر نیاز و بدون مصرف باقی مانده است.

2-نسبت‌های فعالیت‌ها

هر گونه کسری که در صورت آن مبلغ فروش شرکت و در مخرج آن یکی از اقلام ترازنامه آمده باشد نسبت فعالیت نامیده می‌شود. تنها در مورد موجودی کالا بهتر است بهجای رقم فروش، بهای تمام شده کالای فروش رفته به‌کار رود.
نسبت‌های فعالیت‌، کارایی مدیران را در کاربرد دارایی‌ها( منابع مالی در اختیار مدیران) نشان می‌دهد.

• گردش مطالبات
  برای تحلیل مطالبات از دو روش زیر استفاده می‌شود:
• زمان‌بندی مطالبات Aging Receivables
  زمان‌بندی مطالبات حساب‌ها و اسناد دریافتنی بر حسب مدت از تاریخ سررسید طبقه‌بندی می‌شوند.
• دوره وصول مطالبات Receivables Collection Period
  در صورتی که زمان‌بندی حساب‌ها و اسناد دریافتنی مشکل باشد یا نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد تعیین دوره وصول مطالبات سومدن است.
  در تحلیل دوره وصول مطالبات شرکت ، مقایسه اعداد حاصله با شرایط فرو نسیه آن ضروری است.

(دفعات) گردش مطالبات = متوسط مطالبات/فروش نسیه سالانه
(روز) دوره وصل مطالبات = فروش نسیه سالانه / (360*متوسط مطالبات)

• دوره گردش عملیات
  دوره گردش عملیات در صنایع حاصل جمع دوره تولید، دوره گردش کالاو دوره وصول مطالبات می باشد. این دوره نشان می دهد که از زمان شروع به تولید محصول، مدت زمان باقیماندن کاال در انبار، فروش کالا و سپس وصول مطالبات ناشی از آن چقدر به طول می انجامد.
• نسبت کالا به سرمایه در گردش Inventory Turnover
• گردش سرمایه جاری Working Capital Turnover
  هدف از بررسی سرمایه درگردش یا سرمایه جاری آن است که تعیین کنیم آیا مقدار سرمایه در گرد کافی و متناسب با حجم فروش شرکت است یا خیر؟ گرد سرمایه جاری به شرح زیر تعیین می شود

• گردش سرمایه جاری= سرمایه در گردش / خالص فروش
• دوره واریز بستانکاران

3- نسبت‌های سرمایه‌گذاری

این نسبت‌ها نشان‌ می‌دهند در صورتی‌که عملیات شرکت زیان‌ده باشد و کار به تصفیه بکشد، بستانکاران و وام دهند‌گان تا چه اندازه می‌توانند به مطالبات خود برسند.
نسبت‌های سرمایه‌گذاری، ترکیب سرمایه شرکت را نشان می‌دهد این نسبت‌ها آنچه را به صاحبان سهام( سرمایه) تعلق دارد با سرمایه‌گذاری‌هیا دیگران در شرکت می‌سنجد.
نسبت‌های مذکور از تقسیم بدهی‌های جاری، بدهی بلندمدت و یا کل بدهی به ارزش ویژه بدست می‌آید. البته برخی ترجیح می‌دهند از معکوس این نسبت استفاده نمایند یعنی ارزش ویژه را در صورت کسر و بدی‌ها در مخرج قرار دهند.

• نسبت دارایی ثابت به ارزش وِیژه Fixed Assets to Net Worth Ratio
  نسبت دارایی ثابت به ارزش وِیژه = ارزش ویژه / دارایی ثابت
• نسبت کل بدهی Debt Ratio
  این نسبت جزء نسبتهای اهرمی بوده و مبین اطمینان و تامینی است که بطور کلی بستانکاران برای وصول مطالبات خود می توانند داشته باشند
  نسبت بدهی = ارزش ویژه / کل بدهی
• نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه Current Debts to Net Worth
  این نسبت حاصل تقسیم بدهی جاری به ارز ویژه بوده و هدف از کاربرد آن این است که وضعیت مطالبات طلبکاران کوتاه مدت مشخص شود که در صورت بروز خطر چه پوششی برای تامین مطالباتشان از لحاظ حقوق صاحبان سهام پیدا می کنند.
• نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه Long-Term Debts to Net Worth
  آن دسته از بدهی است که بیش از یکسال تا سررسید واریز آن باقی مانده است
• توان سنجی بازپرداخت وام Debt Service Analysis
• نسبت پوشش بهره
  نسبت پوشش بهره = هزینه بهره / (مالیات+هزینه بهره+سود خالص)
• نسبت بار مالی وام
• نسبت گردش نقدی به بدهی

4-نسبت‌های سودآوری

تعیین میزان موفقیت شرکت در کسب سود است موفقیت در کسب سود از تعیین نسبت سود به فروش یا دارایی‌ها و یا از راه سنجش سود با سرمایه‌گذاری صاحبان سهام در واحد تجاری بدست می‌آورند . بسته به مورد مقایسه آن را بازده فروش، بازده ارزش ویژه، بازده دارایی، بازده سرمایه در گردش می‌نامند.

• بازده فروش Return
  بازده فروش = فروش خالص / سودخالص
• بازده ارزش ویژه Return on Equity
  بازده ارزش ویژه = 100* (ارزش ویژه/سود خالص)
• بازده دارایی Return on Assets
  بازده دارایی = 100* (جمع دارایی/سود خالص)
• بازده سرمایه در گردش Return on Working Capital
  بازده سرمایه در گردش = 100* (سرمایه در گردش/سود خالص)
• بازده شاخص سنجش سودمندی وام Financial Leverage Index(FLI)
  شاخص سنجش سودمند وام = نسبت بازده دارایی / نسبت بازده ارزش ویژه
• روش نسبت‌یابی دوپان Du Pont Ratio System
  روشی است که رابطه بین گردش دارائی شرکت و بازده فروش آن را در مقیاس سنجش کارائی و مدیریت آن واحد قرار می‌دهد.

این مطلب توسط مهندس پیام خرازیان گردآوری شده است
انتشار مطلب با ذکر نام نویسنده و آدرس سایت www.kharazian.ir بلامانع است.