نمودار علت و معلول
نمودار علت و معلول برای طبقه‌بندی و تجزیه‌وتحلیل علل و مشکلات در همه فرآیندها استفاده می شوداین تحلیل می‌تواند به کمک نمودار پارتو انجام شود
نمودار پارتو برای تشخیص مشخصه‌های کیفی که مشکل ایجاد می‌کند به‌کار گرفته می‌شود.
سازمان هایی که استانداردهای مدیریتی را استقرار نمودند به‌منظور تحلیل داده‌ها می‌توانند از نمودار عللت و معلول استفاده نمایند
نمودار علت و معلول ابزار مناسبی برای استفاده در جلسات طوفان فکری می باشددر این روش مشخصه‌های کیفی موردنظر نوشته می‌شود و سپس بررسی‌کنندگان هر آنچه را که بر این مشخصه اثر می‌گذارد را ذکر می‌کنند.
نمودار علت و معلول باعناوین نمودار ایشی کاوا و نمودار استخوان ماهی نیز شناخته می‌شود
نمودار علت و معلول توسط دکتر ایشی کاوا در سال ۱۹۴۳ طرح گردید و از طرف دیگر شکل آن شبیه یک ماهی است که مشخصه کیفی در سر آن قرارگرفته و علت‌ها شکلی همانند استخوان ماهی ایجاد می‌کنند شکل زیر یک نمودار علت و معلول را نشان می‌دهد که درآن یک عدم انطباق مورد تحلیل قرارگرفته است.
انواع نمودار علت و معلول عبارتند از:
– تجزیه‌وتحلیل پراکندگی (رایج‌ترین نمودار)
– تک شماری علت‌ها
– تحلیل فرآیندها
مراحل ایجاد نمودار علت و معلول
برای رسم و تحلیل نمودار علت و معلول مراحل زیر انجام می‌شود:
– تعریف مشکل
– انتخاب روش تجزیه‌وتحلیل
غالباً روش تجزیه‌وتحلیل طوفان فکری می‌باشد.
– رسم خط مرکزی نمودار و مشخص کردن مشکل روی آن
در سمت راست‌خط افقی مشخصه کیفی درج می‌شود
– مشخص کردن عوامل اصلی که می‌توانند به مشکل مرتبط باشند.
عوامل اصلی را می‌توان عموماً در چهار دسته جستجو نمود:
نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مواداولیه، روش، محیط کار و اندازه‌گیری
این عوامل به کمک پیکان‌هایی به خط مرکزی نمودار متصل می‌شود.
رایج‌ترین نمودار علت و معلول ” تجریه و تحلیل پراکندگی” نامیده می‌شود
– تعیین علل احتمالی مشکل
تمام عواملی که به‌نوعی بر مشخصه‌های کیفی موردنظر تأثیر می‌گذارند، مشخص‌شده و درروی شاخه‌های فرعی مرتبط به عوامل اصلی ذکر می‌شوند.
می‌توان علت‌های اصلی را به علت‌های فرعی تقسیم‌بندی نمود
– تحلیل علل و انجام اقدام اصلاحی
– پس از مشخص شدن همه عوامل در یک جریان آزادفکری و ثبت همه نظرات ارائه‌شده از سوی افراد گروه بررسی‌کننده، مهم‌ترین علل شناسایی و تحلیل می‌شود
سپس با توجه به نوع اثر هر یک از عوامل بر مشخصه‌های کیفی، اقدام اصلاحی لازم صورت می‌گیرد.
نمودار علت و معلول تک تک شماری علت‌ها
در این نمودار تمامی عواملی که ممکن است بر فرآیند تأثیرگذار باشدبر روی پیکان هایی که از خط مرکزی منشعب شده است، نوشته می‌شوند.
در این نمودار، محدودیت دسته‌بندی عوامل وجود ندارد.
نمودار علت و معلول تحلیل فرآیند
نمودار تحلیل فرآیند، فرآیند تولید محصول / ارائه خدمات را و عوامل مؤثر بر هر مرحله را در نمودار مشخصمی نمایداین نمودار به نمایش جریان فرآیند و اینکه مشکل در کجا اتفاق می‌افتد کمکمی نمایداز اشکالات این نمودار احتمال تکرار یک عامل است و اینکه نسبت یک مشکل به یک عامل یا یک مرحله ممکن است آسان نباشد.
این مطلب توسط مهندس پیام خرازیان گردآوری‌شده است
انتشار مطلب با ذکر نام نویسنده و آدرس سایت www.kharazian.ir بلامانع می‌باشد.
پیام خرازیان 
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.