پوکایوکه چیست؟
پوکا یوکه ، Poka Yoke با حذف کارهای تکراری و فعالیت هایی که وابسته به حافظه انسان است ازاتلاف و اشتباهاتی که منجر به تولید محصول معیوب می‌شود جلوگیری می‌نماید.
پوکا یوکه به‌عنوان ابزار بازرسی صددرصد، نقش مهمی دررسیدن به عیوب صفر دارد.
مفهوم پوکایوکه مدت‌ها پیش به گونه‌های مختلفی وجود داشته است، یک مهندس تولید ژاپنی به نامشی جو یو شینگو، نظریه ای را برای رسیدن به عیوب صفر و حذف بازرسی‌های کنترل کیفی توسعه داد
روش هایی که او توصیه می‌کرد قبلاً تحت عنوان Fool-Proof نامیده می‌شد. اما وقتی شینگو فهمید که این اصطلاح باعث رنجش کارکنان می‌شود آن را به عبارت پوکا-یوکه (Yokeru اجتناب، Poka از خطای غیر عمد) یا خطاء ناپذیر، تغییر دادو در زبان انگلیسی Mistake-Proofing ترجمه شد.
اساس پوکایوکه به ذکاوت و هوش کارکنان مبتنی است پوکا یوکه با حذف کارهای تکراری و فعالیت هایی که وابسته به حافظه و احتیاط هستند، وقت و فکر کارکنان را آزاد نموده تا ایشان بتوانند وقت خود را به انجام فعالیت‌های ارزش‌آفرین اختصاص دهند.
در محیط پیچیده کاری، ممکن است بعضی از کارها اشتباه انجام شوند و هرروز این امکان وجود دارد که این اشتباهات منجر به تولید محصول معیوب شوند. عیوب، اتلاف محسوب می‌شوند و اگر شناسایی نشوند، انتظارات کیفی مشتریان برآورده نمی‌شوند. پوکا بر این اعتقاد استوار است که نباید حتی تعداد کمی کالای معیوب تولید شود.
درتکنیک تجزیه‌وتحلیل حالات خرابی فرآیندها FMEA، به‌منظور افزایش قدرت تشخیص حالات خرابی می‌توان از پوکایوکه Poka Yoke استفاده نمود.
دراستاندارد فنی سیستم مدیریت کیفیت خودرو ISO/TS 16949، به‌کارگیری روش‌های خطاء ناپذیری توصیه‌شده است و سازمان قطعه ساز خودرو در ایران عموماً از پوکا یوکه برای کاهش عیوب استفاده می‌نمایند. در زیر نمونه هایی از خطاء ناپذیری ارائه‌شده است
فرآیند پوکایوکه ، خطاء ناپذیری :
فرآیند: توزین جعبه محصولات تمام‌شده
مشکل: از قلم افتادن توزین
راه‌حل: با نصب سوئیچ روی ترازو، فقط جعبه هایی که وزن شده و وزن آنها درست باشد مجوز حمل به مرحله بعدی رادارند
فرآیند: دوختن دکمه بر روی سرآستین ژاکت
مشکل: نامناسب بودن فاصله دکمه
راه‌حل: استفاده از جیگ به‌منظور تضمین درستی موقعیت جیگ روی چرخ‌خیاطی منجر به دوخت بر روی یک خط مرتب و بافاصله یکسان می‌شود.
فرآیند: بستن مهره‌ها
مشکل: ناکافی بودن فشار گشتاور در اثر افت فشار هوا
راه‌حل: استفاده از سنسور فشار هوا و درصورتی‌که فشار هوا از نقطه بحرانی کمتر شود یک چراغ چشمک زده یا زنگ به صدا درمی‌آید.
این مطلب توسط مهندس پیام خرازیان گردآوری‌شده است.
انتشار مطلب با ذکر نام پیام خرازیان و آدرس سایت www.kharazian.ir بلامانع می‌باشد.
پیام خرازیان 
